Skorbüt (İskorbüt) Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Skorbüt Hastalığı Nedir?

Skorbüt, besinlerle vücudun ihtiyaç duyduğu C vitamini miktarının karşılanamaması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Tıbbi anlamda şiddetli C vitamini yetersizliğine bağlı olarak gelişir. C vitamini eksikliği belirtileri, C vitamini açısından düşük bir beslenme programını takip edenlerde ya da vitaminin emiliminde sorun yaşayanlarda görülür. İskorbüt hastalığı meydana gelecek kadar şiddetli bir C vitamini eksikliği nadir olarak yaşanır.²

Skorbüt Hastalığı Neden Olur?

İskorbüt hastalığı, C vitamini eksikliği hastalığı olarak da bilinir. İnsan vücudu C vitamini sentezleme kabiliyetine sahip değildir. Aynı zamanda C vitamini suda eriyen bir vitamin olduğu için vücut tarafından depolanamaz. İnsanlar, ihtiyaç duyduğu C vitamini miktarını besinlerle ve takviyelerle vücuda almak zorundadır. Bu hastalığa yakalananların büyük bir çoğunluğu C vitamini içeren besinlere erişmekte zorlanır. C vitamininden zengin besinler hakkında daha detaylı bilgiler için “C vitamini nelerde var?” yazımızı okuyabilirsiniz.

Diyetin yanı sıra bazı tıbbi durumlarda şiddetli C vitamini yetersizliğine neden olarak iskorbüt hastalığı riskini artırabilir. Skorbüt hastalığı nedenleri ve risk faktörleri arasında aşağıdakiler sayılabilir:

• Çocuklar ve 65 yaş üstü yetişkinler,
• Aşırı alkol tüketenler,
• Sigara ve uyuşturucu kullananlar,
• Kısıtlayıcı veya belirli besinlerin tüketilmesi gereken diyet programına sahip olanlar,
• Yalnız yaşayanlar,
• C vitamini içeren besinleri satın almakta zorlananlar,
• Taze sebze ve meyve erişiminin sınırlı olduğu bölgelerde yaşayanlar,
• Yemek yemede sorun yaşanmasına neden olan yeme bozukluklarına ya da psikiyatrik sorunlara sahip olanlar,
• Nörolojik hastalıklara sahip kişiler,
• Engelliler,
• İrritabl bağırsak sendromu (IBS), Crohn hastalığı veya ülseratif kolit dahil olmak üzere C vitamini emiliminde sorun yaşayan inflamatuar bağırsak hastaları,
• Sindirim veya metabolik rahatsızlıkları olanlar,
• Kronik ishal olanlar,
• Kemoterapi ve radyasyon tedavisi alanlar,
• Diyalize giren ve böbrek yetmezliği yaşayanlar.³

İskorbüt Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

İskorbüt hastalığı, tedavi edilmediğinde semptomları artan ilerleyici bir hastalıktır. En yaygın görülen skorbüt hastalığı belirtileri arasında aşağıdakiler yer alır:

Skorbüt Hangi Vitamin Eksikliğinde Görülür?

“Skorbüt hangi vitamin eksikliği sonucu oluşur?” sorusunun cevabı C vitaminidir. C vitamini; kemik ve bağ dokusunun gelişiminden, büyümesinden ve iyileşmesinden sorumludur. Aynı zamanda kan damarlarının normal fonksiyonlarını yerine getirebilmesine yardımcı olur. Diş ve diş etlerinin sağlığının korunmasını destekler. Kırmızı kan hücrelerinin sentezlenmesinde önemli rol oynayan demirin vücut tarafından emilimi ve kullanımına katkıda bulunur. Tüm bunlara ek olarak bağışıklık sistemi fonksiyonlarının güçlenmesi ve yara iyileşmesine yardımcı olur. Güçlü bir antioksidan olan c vitamini, hücreleri serbest radikal denilen zararlı bileşenlere karşı korur. Diyet ile yeterince C vitamin alamayan kişilerde vücut, yaşam fonksiyonlarını tam olarak yerine getiremez ve skorbüt hastalığı riski artar. ²

Skorbüt Hastalığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Skorbüt tedavisi mümkün bir hastalıktır. Hastalık belirtilerini yaşadığınızı düşünüyorsanız mutlaka doktora gitmeniz gerekir. Doktorunuz beslenme geçmişiniz hakkında ayrıntılı bilgi almak için size sorular sorar ve iskorbüt hastalığı belirtileri için kapsamlı bir muayene gerçekleştirir. Bunlara ek olarak kandaki C vitamini miktarını belirlemek amacıyla kan testleri isteyebilir. İskorbüt hastalığında kandaki C vitamini seviyesi genellikle litre başına 11 mikromolden daha düşüktür. Bu durumda iskorbüt tedavisi için vücuda yüksek C vitamini verilmesi planlanır. Doktorunuz damar yoluyla ya da takviyelerle günlük C vitamini alımını artırabilir. Genellikle skorbüt hastası çocuklarda günde 300 mg, yetişkinlerde ise 500-1000 mg C vitamini takviyesi alınması önerilir. Genellikle skorbüt tedavisini takip eden 48 saat içinde hasta kendini daha iyi hissetmeye başlar ve ortalama 2 hafta içinde tamamen iyileşme söz konusudur. Günlük önerilen C vitamini miktarının karşılanmasına yardımcı olmak için C vitamininden zengin bir diyet ile tedaviyi destekleyebilirsiniz.^{2 3} Günlük C vitamini ihtiyacı yaşa, cinsiyete ve bazı özel durumlara göre değişir;

• 0-6 ay arası bebeklerin günlük C vitamini ihtiyacı 40 mg,
• 7-12 ay arası bebeklerin günlük C vitamini ihtiyacı 50 mg,
• 1-3 yaş arası çocukların günlük C vitamini ihtiyacı 15 mg,
• 4-8 yaş arası çocukların günlük C vitamini ihtiyacı 25 mg,
• 9-13 yaş arası çocukların günlük C vitamini ihtiyacı 45 mg,
• 14-18 yaş arası genç erkeklerin günlük C vitamini ihtiyacı 75 mg,
• 14-18 yaş arası genç kızların günlük C vitamini ihtiyacı 65 mg,
• 19 yaş ve üzeri erkeklerin günlük C vitamini ihtiyacı 90 mg,
• 19 yaş ve üzeri kadınların günlük C vitamini ihtiyacı 75 mg,
• Hamile kadınların günlük C vitamini ihtiyacı 80-85 mg,
• Emziren kadınların günlük C vitamini ihtiyacı 115 mg.

Tüm bunlara ek olarak sigara içen kişilerin günlük ihtiyaç duyduğu c vitamini miktarına 35 miligram daha ek c vitamini tüketmeleri önerilir.^{2 3}

Skorbüt hastalığına yakalanma riskini azaltmak için diyet ile önerilen günlük C vitamini ihtiyacının karşılanmasını sağlayabilirsiniz. C vitamininden zengin çilek, elma, portakal, mandalina gibi taze meyveler ile domates, brokoli, patates, biber, salatalık gibi taze sebzeleri beslenme programına ekleyebilirsiniz.^{2 3}

Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.