Likopen Nedir? Likopen Ne İşe Yarar?

Likopen Nedir?

Likopen nedir sorusu, likopan beta karotenin de içinde bulunduğu karotenoid ailesine mensup bir pigmenttir şeklinde cevaplanabilir.  Domates, karpuz ve greyfurt gibi meyvelere kırmızı ve pembe rengini verir. ⁽¹⁾ Likopen, provitamin A olmayan bir karotenoid olarak da bilinir. Yani çoğu karotenoidin aksine, vücut onu A vitaminine dönüştürmez. ⁽⁴⁾ Bunun yerine likopen; yağları, proteinleri ve DNA'yı oksidatif hasardan koruyarak normal sağlığa katkı sağlar. ⁽⁵⁾ Likopen vücutta; karaciğerde, akciğerlerde, prostat bezinde, kalın bağırsakta ve deride depolanır. Testisler ve adrenal bezler, diğer organ veya dokulardan daha yüksek seviyede likopen depolar. ⁽⁶⁾ Özetle sıklıkla merak edilen “Likopen nedir?” sorusu bu şekilde yanıtlanabilir. Peki, likopen ne işe yarar?

Likopen Ne İşe Yarar?

Likopen nedir sorusunun yanında merak edilen bir diğer konu da likopenin faydalarıdır. Likopenin oluşturduğu sağlık yararı, temel olarak onun antioksidan işlevinden kaynaklanır. ⁽¹⁾ Antioksidanlar ise vücutta hücre hasarına neden olan serbest radikallerle savaşır. Serbest radikal miktarı, antioksidan seviyesinden fazla olduğunda vücutta oksidatif stres yaratabilir. Bu durum, diyabet, kalp hastalıkları, kanser ve Alzheimer gibi hastalıklarla bağlantılıdır. ⁽²⁾ Bu bağlamda likopenin serbest radikallerin dengelemekte rol oynadığı ve böylece kronik hastalıklara yakalanma riskini azaltmaya yardımcı olduğu söylenebilir. ⁽¹⁾ Yapılan çalışmalar da likopene ait antioksidan özelliklerin, serbest radikallerin dengede kalmasına yardımcı olduğunu gösterir. ⁽²⁾

Likopen Faydaları

Likopen faydaları açısından zengin bir bileşiktir. Güneş yanıklarından, kalp sağlığına ve bazı kanser türlerine karşı korumaya kadar pek çok farklı sağlık yararı ile ilişkili olduğu düşünülür. Likopen faydalarının bazıları şu şekilde listelenebilir:

• Bazı kanser türlerine karşı koruyucu olabilir: Antioksidan etkisi nedeniyle likopen, bazı kanser türlerinin ilerlemesini yavaşlatabilir ya da önleyebilir. Bir çalışmada, haftada 2 kez likopen açısından zengin olan domates sosu tüketen erkeklerin prostat kanserine yakalanma riskinin; ayda bir porsiyondan daha az domates sosu tüketenlere kıyasla %30 daha az olduğu ortaya konmuştur. ⁽²⁾
• Kalp sağlığını destekleyebilir: Serbest radikal hasarını düşürerek, kötü kolesterol olarak bilinen LDL seviyelerini azaltabilir ve iyi kolesterol olarak açıklanabilen HDL düzeyini artırabilir. Yaklaşık 10 yıl boyunca sürdürülen bir çalışmada, metabolik bir hastalığı olan ve bunun yanında kan düzeyinde yüksek likopen seviyesine sahip kişilerin erken ölüm riskinin %39 daha düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. ⁽⁷⁾ Bu bağlamda likopenin kalp hastalıklarının ortaya çıkmasını geciktirebileceği ya da önleyebileceği söylenebilir. ⁽²⁾ Tıpkı likopen gibi kalp sağlığını destekleyen antosiyanin faydaları hakkında daha detaylı bilgi almak için ilgili içeriğimize de mutlaka göz atın. 
• Güneşe karşı koruma sağlayabilir: Likopen cilde faydaları arasında, güneşin zararlı ışınlarına karşı koruyucu etkisi de yer alır. Bir çalışmada UV ışınlarına maruz kalmadan önce domates salçasından 16 mg likopen alan bireylerin, almayanlara kıyasla da az cilt reaksiyonu geliştirdiği ortaya çıkmıştır. (8) Yapılan farklı bir çalışmada ise gıda ve takviyeler aracılığıyla likopen alanlarda, UV ışınlarına bağlı olarak görülen cilt kızarıklığında yaklaşık %45 azalma olduğu görülmüştür. ⁽⁹⁾
• Kemik sağlığının korunmasına destek olabilir: Likopene ait antioksidan etki, kemik yapısının güçlenmesine, kemiklerin sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir. Ayrıca aynı etki nedeniyle kemik hücrelerinin ölümü yavaşlayabilir. Yapılan sınırlı araştırmalar da bunu destekler niteliktedir. ^(2,3)

Buna karşın çok fazla likopen almanın bilinen ani bir yan etkisi bulunmamaktadır. Ancak aşırı likopen tüketimine bağlı olarak cilt tonunun sarı ve turuncuya döndüğü bazı vakalar bulunur. Likopen zararları olarak açıklanabilen bu durumun oluşmaması için dengeli ve düzenli beslenmeye dikkat edin. ^(3,10)

Likopen İçeren Besinler Nelerdir?

Likopen içeren besinler genellikle kırmızı ve pembe renge sahiptir. Peki likopen nelerde bulunur? Örneğin domates, likopen açısından son derece zengindir. Domates ne kadar olgunsa, içerdiği likopen miktarı da o kadar fazladır. Güneşte kurutulmuş bir domates yaklaşık 46 mg, domates püresi 22 mg, taze domates 3 mg, karpuz 4,5 mg, pembe greyfurt 1.1 mg, pişmiş tatlı kırmızı biber ise 0,5 mg likopen içerir. ⁽²⁾

Enerjik kalmak ve daha iyi hissetmek için vücudumuz için gerekli vitamin ve mineraller hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak ister misiniz? “Melatonin faydaları nelerdir?” ya da “Vitamin çeşitleri nelerdir?” gibi pek çok faydalı konuda bilgi almak için diğer içeriklerimizi de mutlaka inceleyin.  

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.