Dr. Aslı O.

02.02.2021

C Vitamini Ne İşe Yarar, Faydaları Nelerdir?

Geri Dön

C vitamini, antioksidan özelliğiyle vücutta birçok önemli rol oynayan bir vitamindir. Özellikle bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını desteklemesiyle bilinen C vitamini, enfeksiyon riskini azaltma ve ciltteki yaşlanma etkilerini geciktime gibi faydalarla da ilişkilendirilir. Yeterli C vitaminini beslenme ya da takviyeler yoluyla almak mümkündür. Bu temel vitamini daha yakından tanımak, C vitamini faydaları, C vitamini içeren besinler ve C vitamini takviyesi kullanımı gibi konularla ilgili daha detaylı bilgi almak için içeriğimizi okumaya devam edin.

İçerikler (Gizle-)

C Vitamini Nedir?
C Vitamini Ne İşe Yarar?
1. Soğuk Algınlığı Semptomlarının Hafifletilmesine Yardımcı Olur
2. Bağışıklık Sisteminin Normal Fonksiyonlarını Destekler
3. Kronik Hastalıklarla Karşılaşma Riskini Azaltabilir
4. Yüksek Tansiyonun Kontrol Altına Alınmasını Kolaylaştırabilir
5. Kalp ve Damar Sağlığını Destekleyebilir
6. İnme Riskinin Azalmasına Katkı Sağlayabilir
7. Ciltteki Yaşlanma Etkilerinin Gecikmesine Katkı Sağlar
8. Yara İyileşmesini Hızlandırmaya Yardımcı Olabilir
9. Katarakt ve Makula Dejerasyonu Riskini Azaltabilir
10. Kandaki Ürik Asit Seviyesini Azaltmaya Katkı Sağlayabilir
11. Demir Eksikliğinin Giderilmesine Yardımcı Olabilir
12. Alerjik Reaksiyon Semptomlarını Hafifletebilir
C Vitamini Bağışıklığı Güçlendirir mi?
C Vitamini İçeren Meyveler ve Sebzeler Nelerdir?
C Vitamini Takviyesi Nasıl Kullanılır?
Nasıl Daha Fazla C Vitamini Alınır?

C Vitamini Nedir?

C vitamini, vücutta kemik, kıkırdak, kas ve kan damarlarının oluşumuna ve korunmasına yardımcı olan, suda çözünen bir vitamindir. Askorbik asit, L-askorbik asit ve L-askorbat olarak da bilinen C vitamini, güçlü bir antioksidan olduğundan genel sağlığa çok sayıda fayda sağlar. Vücut, hayati öneme sahip C vitaminini kendi üretemez. Ayrıca C vitamini vücutta depolanmaz, fazlası ter ve idrar ile atılır. Öte yandan C vitamini faydaları vücudun temel işlevleri açısından çok önemlidir ve bu nedenle ihtiyaç duyulan vitaminin beslenme yoluyla düzenli olarak alınması gerekir. Taze meyveler ve sebzeler, zengin C vitamini kaynaklarıdır. Ancak nadir de olsa yetersiz beslenme ya da sindirim sistemindeki emilim sorunları nedeniyle C vitamini eksikliği gelişebilir. C vitamini eksikliği durumunda doktor gözetiminde düzenli C vitamini takviyesi kullanmak gerekebilir. ^{1 2}

C Vitamini Ne İşe Yarar?

C vitamini, hücreleri serbest radikallerin etkilerine karşı korumaya yardımcı olan bir antioksidandır. C vitamini faydaları ile vücuttaki sistemlerin normal işleyişinde önemli rol oynar, enfeksiyonlardan ve kronik hastalıklardan korunmaya destek olabilir. ¹ C vitamini faydaları, bunlarla da sınırlı değildir. Peki, başlıca C vitamini faydaları nelerdir?

C Vitamini Ne İşe Yarar?

Soğuk Algınlığı Semptomlarının Hafifletilmesine Yardımcı Olur

C vitamini faydaları arasında soğuk algınlığını önlemek sayılamasa da çalışmalar, C vitamininin soğuk algınlığından kaynaklanan semptomların hafifletilmesinde ve hastalığın iyileşme süresinin kısalmasında etkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca iyileşme süresi kısaldığı için C vitamini içmenin faydaları arasında soğuk algınlığının ilerlemesi durumunda ortaya çıkabilen alt solunum yolu enfeksiyonları gibi daha ciddi komplikasyonları önlemesi de sayılabilir. ^3 4

Bağışıklık Sisteminin Normal Fonksiyonlarını Destekler

C vitamini faydaları arasında en bilineni, bağışıklık sistemini birbirinden farklı yollarla desteklemesidir. C vitamini; lenfosit ve fagositoz olarak bilinen, vücudu enfeksiyona karşı koruyan beyaz kan hücrelerinin üretimini teşvik eder. Serbest radikaller gibi potansiyel zararlı moleküllerin hücreler üzerindeki olumsuz etkisini azaltan C vitamini, beyaz kan hücrelerinin daha etkili işlev görmelerine de yardımcı olur. C vitamini cilt bariyerini güçlendirerek ve yara iyileşmesini hızlandırarak da bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarına destek olabilir. ³

Kronik Hastalıklarla Karşılaşma Riskini Azaltabilir

C vitamini, vücudun doğal savunma mekanizmalarını destekleyen güçlü bir antioksidandır. Hücreleri serbest radikaller adlı zararlı moleküllerden koruyan antioksidanlar, birçok kronik hastalıkla ilişkilendirilen oksidatif stresi azaltarak bağışıklık sisteminin normal işleyişini destekler. Bu sayede kalp ve damar hastalıkları gibi kronik hastalıklara dair riski azaltmaya yardımcı olur. ³

Yüksek Tansiyonun Kontrol Altına Alınmasını Kolaylaştırabilir

C vitamini hapı faydaları arasında kalpten vücuda kan taşıyan atardamarları genişleterek rahatlatması ve kan basıncını azaltması da sayılabilir. Bu da yüksek tansiyonun kontrol altına alınmasını sağlar. Çalışmalar, C vitamini takviyesi kullanmanın hem yüksek tansiyonu olan hem de olmayan kişilerde kan basıncını düşürebileceğini göstermiştir. 3

Kalp ve Damar Sağlığını Destekleyebilir

Kalp ve damar hastalıkları, dünya çapında sıkça rastlanan ve hayatı tehdit eden rahatsızlıklardır. Yüksek tansiyon, yüksek trigliserid veya kötü kolesterol (LDL) seviyeleri ve düşük iyi kolesterol (HDL) seviyeleri, kalp ve damar hastalıkları ile karşılaşma riskini artırır. C vitamini kapsül faydaları arasında bu risk faktörlerini azaltarak kalp sağlığını desteklemek de yer alır. ³

İnme Riskinin Azalmasına Katkı Sağlayabilir

Amerikan Klinik Beslenme Dergisi'nde yayımlanan bir çalışma, kanlarında yüksek C vitamini konsantrasyonuna sahip olan kişilerin, düşük konsantrasyona sahip olanlara göre %42 daha düşük inme riski taşıdığını ortaya koymuştur. Bu konuda daha çok ve kapsamlı araştırmaya ihtiyaç duyulsa da C vitamini faydaları arasında inme riskini azaltması da sayılabilir. ³

Ciltteki Yaşlanma Etkilerinin Gecikmesine Katkı Sağlar

C vitamini, antioksidan özelliğiyle hücre yaşlanmasını geciktirmeye karşı faydalı olabilir. Vitaminin cildi nemlendirme, kırışıklık görünümünü azaltma gibi özellikleri C vitamini içerikli cilt bakımı ürünlerin etkilerinin yanı sıra C vitamini tablet faydaları arasında sayılabilir. ⁴ C vitamini, vücudun kolajen sentezinde kullandığı temel enzimleri içerdiği için cilde elastikiyet kazandıran kolajen üretimine katkı sağlayabilir. Böylece ciltteki kırışıklık, sarkma gibi yaşlanma etkilerinin azalmasına destek olabilir. ⁵

Yara İyileşmesini Hızlandırmaya Yardımcı Olabilir

Cildin en önemli yapı taşlarından biri olan kolajen; cildin yanı sıra kas, tendon, kemik, kıkırdak, gibi diğer vücut dokularında da bulunur. C vitamini faydaları arasında önemli yere sahip olan kolajen sentezi desteği, yara iyileşmesinin hızlanmasına da yardımcı olabilir. Yara iyileşmesinin yavaş olduğu durumlarda sağlık profesyonelleri hastalara C vitamini takviyesi önerebilir. ^{2 5}

Katarakt ve Makula Dejerasyonu Riskini Azaltabilir

C vitamini faydaları arasında öne çıkan oksidatif stresin azalmasına destek olması, vücuda birden fazla olumlu katkı sağlar. Oksidatif stresin azalmasıyla birlikte gözlerde katarakt oluşumu riski azalabilir. Buna ek olarak yaşa bağlı gelişen makula dejenerasyonunun yani diğer adıyla sarı nokta hastalığının ilerlemesi yavaşlayabilir. ²

Kandaki Ürik Asit Seviyesini Azaltmaya Katkı Sağlayabilir

Kandaki ürik asit seviyesinin yükselmesinden kaynaklanan gut hastalığı, başta ayak başparmağı olmak üzere ayak eklemlerinin iltihaplanmasıyla kendini gösteren ağrılı bir hastalıktır. Çalışmalara göre C vitamini faydaları arasında kandaki ürik asit seviyelerinin azalmasına katkı sağlaması da bulunur. Kandaki ürik asit seviyesinin azalmasıyla birlikte gut hastalığı riski azalabilir ve gut ataklarına karşı önlem almak da mümkün olabilir. ³

Demir Eksikliğinin Giderilmesine Yardımcı Olabilir

Demir, vücudun kırmızı kan hücreleri üretimi ve oksijenin taşınması gibi temel işlevleri açısından son derece önemli bir mineraldir. Bilinen C vitamini faydaları arasında demir emilimini artırması da yer alır. Beslenme yoluyla alınan demirin emilimini kolaylaştıran C vitamini, demir açısından zayıf beslenen vegan ve vejetaryenlerde, demir eksikliği eğilimi olan kişilerde demir anemisi riskini azaltmaya yardımcı olabilir.³

Alerjik Reaksiyon Semptomlarını Hafifletebilir

Alerjik reaksiyon sırasında bağışıklık sistemi, iltihaplanma nedeniyle ödem ve kurdeşen gibi semptomlara yol açabilir. Çalışmalar, yüksek dozda C vitamininin alerji semptomlarını azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir. Ayrıca, alerjisi olan kişilerde C vitamini seviyelerinin düşük olduğu da belirlenmiştir. ²

C Vitamini Bağışıklığı Güçlendirir mi?

“C Vitamini Ne İşe Yarar?” başlığında anlatıldığı gibi C vitamini, bağışıklık sistemine farklı yönlerden destek olabilir. Bağışıklık sisteminin virüs, bakteri gibi patojenlere yani hastalık yapıcı mikroorganizmalara karşı yeterli bir yanıt oluşturabilmesi ve bu yanıtı sürdürebilmesi için yeterli C vitamini alımı önemli role sahiptir. Yaşlılar, sigara kullananlar gibi C vitamini yetersizliği açısından riskli gruplar başta olmak üzere her bireyin bağışıklık sisteminin normal işleyişini desteklemek ve enfeksiyonlara karşı direnç sağlamak için beslenme ya da takviye yoluyla yeterli C vitamini alması büyük önem taşır.⁵

Bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarına destek olmak için C vitamini açısından zengin beslenmeye özen gösterebilir, doktor gözetiminde C vitamini içeren mineral ve vitamin kombinasyonlarını da kullanabilirsiniz. Örneğin çinko C vitamini faydaları arasında bağışıklık sistemine dair olumlu katkılar ön plana çıktığı için doktorunuzun da önerisiyle bu iki takviyeyi bir arada kullanabilir veya multivitamin ve mineral komplekslerini tercih edebilirsiniz.

C Vitamini Takviyesi

C Vitamini İçeren Meyveler ve Sebzeler Nelerdir?

19-64 yaş arası erkeklerin 90 mg, kadınların 75 mg C vitamini alması önerilir. Hamilelikte C vitamini ihtiyacı 85 mg’te, emzirme döneminde ise 120 mg’ye çıkar. Sigara içenlerin ise günde için ekstra 35 mg C vitamini alması önerilir. Dengeli beslenme sayesinde ihtiyaç duyulan C vitamini, günlük diyetle karşılanabilir. Vücutta depolanamadığı C vitamini içeren besinler her gün tüketilmelidir. ^{6 7} C vitamini daha çok taze meyve ve sebzelerde bulunur, başlıca C vitamini kaynakları şunlardır:

Tatlı kırmızı biber
Tatlı yeşil biber
Domates suyu
Portakal suyu
Turunçgiller ailesinden limon, mandalina, portakal, greyfurt gibi meyveler
Çilek
Karadut
Kivi
Ananas
Kavun
Patates
Karnabahar
Brokoli
Lahana
Brüksel lahanası
Ispanak gibi koyu yapraklı sebzeler ^{4 6 7}

C Vitamini Takviyesi Nasıl Kullanılır?

C vitamini takviyeleri tek bir vitamin takviyesi ya da diğer vitamin, mineral ve enzimlerle birlikte kombinasyon olarak mevcuttur. C vitamini takviyelerini aşağıdaki formlarda bulabilirsiniz:

Tabletler
Kapsüller
Çiğnenebilir tabletler
Jel şeklindeki tabletler
Suda eriyen tabletler ve tozlar ⁸

Araştırmalara göre farklı C vitamini takviyesi formlarının biyoyararlanımları birbirine yakındır. Tablet ya da kapsül yutmakta zorlananlar çiğnenebilir tablet ya da suda eriyen C vitamini faydaları ile hedefledikleri olumlu etkilerden yararlanabilir. C vitamini takviyesini günün herhangi bir saatinde, yiyeceklerle birlikte ya da ayrı olarak alabilirsiniz. Ancak yüksek asiditesi nedeniyle C vitamini takviyelerini yiyeceklerle birlikte kullanmak, mide ve bağırsakla ilgili olası yan etkileri azaltmaya yardımcı olabilir. C vitamini, vücutta depolanmadığı ve yüksek dozlar toksisiteye neden olabildiği için doktorunuzun önerdiği dozu aşmayın. C vitamini takviyesi kullanırken mide rahatsızlığı ve ishal gibi yan etkilere yol açmamak için güvenli üst sınır olan 2000 miligramı aşmamak da önemlidir. C vitamini takviyeleri, ışığa ve ısıya duyarlı olduğu için kullandığınız takviyeleri serin ve ışık almayan bir yerde saklamaya özen gösterin. ^{4 9}

Nasıl Daha Fazla C Vitamini Alınır?

Beslenme yoluyla C vitamini alırken pişirme yöntemlerine ve oranına dikkat edilmelidir. C vitamini suda çözünen ve ısıya dayanıksız bir vitamin olduğu için fazla pişirme, C vitamini içeren meyve ve sebzelerin besin değerini düşürebilir. (10) Bu yüzden bu besinleri çiğ tüketmek ya da buharda pişirme gibi pişirme yöntemlerini tercih etmek idealdir. (7) Aşağıdaki durumlarda C vitamini alımı yeterli olmayabilir ya da vitaminin emilim azalabilir. Söz konusu durumlar nedeniyle yeterli C vitamini alıp almadığınız konusunda şüpheleriniz varsa doktorunuzla görüşebilirsiniz:

Düzenli olarak meyve ve sebze içermeyen sınırlı bir diyetle beslenmek,
Sigara içme veya düzenli olarak sigara dumanına maruz kalmak,
Emilim sorunlarına neden olabilen sindirim sistemi hastalıklarına sahip olmak. ¹

Vücudun temel işlevlerini yerine getirmesi için gerek duyduğu vitaminler hakkında daha detaylı bilgi almak için B1 vitamini yani tiamin faydaları ve A vitamini eksikliği konularındaki içeriklerimizi ve daha fazlasını okuyabilirsiniz.

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.

Kaynakça